Khi nhìn thấy điều gì đó gây ấn tượng với mình, người ta thường nói: “Quả là kỳ quan thứ tám của thế giới!”. Nghe thấy lời nói này, ai cũng hoàn toàn hiểu rõ: điều đó thật tuyệt vời và đáng kinh ngạc. Như vậy mọi người đều rõ ràng: bảy điều trước đó thực sự là những điều kỳ diệu, và điều thứ tám cũng không tệ hơn. Đại khái thế.
Nhưng nếu thử yêu cầu kể tên bảy “điều kỳ diệu” (kỳ quan) trước đó thì chín trong số mười trường hợp (hoặc có thể là chín mươi chín trong một trăm), người được hỏi sẽ suy nghĩ một lúc, rồi sẽ nói: “Ờ, ờ, kim tự tháp Cheops… còn lại thì tôi không nhớ”. Vâng, thật đáng buồn khi không biết những điều mà con người của thế giới văn minh đều bắt buộc phải biết từ từ độ tuổi 12-13 hoặc thậm chí sớm hơn.
Xin liệt kê ngay 7 kỳ quan của thế giới cổ đại.
1. Kim tự tháp Ai Cập.
2. Vườn treo Babylon.
3. Đền thờ Artemis của Ephesus.
4. Tượng thần Zeus trên đỉnh Olympia.
5. Lăng mộ Halicarnassus.
6. Bức tượng thần Mặt trời ở Rhodes.
7. Ngọn hải đăng Alexandria (Hải đăng Faros).
Nhưng tại sao lại chỉ là bảy chứ không phải mười hay năm hay con số nào khác? Không ai biết!
Ai là tác giả của ý tưởng gọi bảy tuyệt tác này của bàn tay con người là kỳ quan của thế giới cũng không được biết chính xác (mặc dù có một số giả định về chủ đề này), nhưng kể từ thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, không còn ai cố gắng tranh luận về điều đó nữa. Chúng ta cũng sẽ không lăn tăn làm gì. Bắt đầu xem xét 7 kỳ quan thôi nào!
Kim Tự Tháp Ai Cập
Kim tự tháp là phép màu duy nhất trong số bảy kỳ quan may mắn tồn tại cho đến ngày nay. Nó cũng là kỳ quan cổ xưa nhất: 3 kim tự tháp vĩ đại của các pharaoh Cheops, Khafre và Mykerin (mà người Hy Lạp ngưỡng mộ và chúng ta tiếp tục ngạc nhiên) có khoảng 5000 năm tuổi. Những công trình kiến trúc khổng lồ này vẫn chưa suy tàn dưới tác động nghiệt ngã của thời gian. Kim tự tháp lớn nhất – kim tự tháp Cheops – cao 147 mét, được tạo thành từ 2.300.000 khối đá, mỗi khối nặng tối thiểu hai tấn.
Các kim tự tháp từng là lăng mộ cho các vị vua Ai Cập và được xây dựng từ rất lâu, suốt nhiều thập kỷ, trước khi họ qua đời. Không ai biết chính xác kim tự tháp. Một số nhà sử học nói rằng những người xây dựng là những nô lệ bị tước quyền công dân, số khác nói rằng nông dân Ai Cập đã làm công việc xây dựng các kim tự tháp để lấy lương thực, thay thế nhau ba tháng một lần. Cho đến nay, người ta vẫn chưa biết chính xác làm thế nào những khối đá khổng lồ được kéo lên khi kim tự tháp được xây cao lên. Vào thời điểm đó, những người xây dựng không có bất kỳ thiết bị nào, ngoại trừ con lăn và đòn bẩy. Một số nhà nghiên cứu cho rằng họ đã kéo các khối đá lên cao theo các ụ cát đặc biệt được tạo thành mặt phẳng nghiêng – và nếu điều này thực sự xảy ra, thì tổng khối lượng công việc được thực hiện sẽ tăng lên rất nhiều… Dù vậy, công việc khó nhọc đã được thực hiện một cách chính xác một cách đáng ngạc nhiên: các khối đá được xếp chồng lên nhau khít đến nỗi lưỡi dao cạo cũng không thể lách vào khe nối giữa các khối. Theo quan điểm của con người hiện đại, các kim tự tháp tuy vô nghĩa nhưng hùng vĩ, đẹp và hoàn hảo. Vì vậy, ngay cả ngày nay chúng vẫn luôn khiến tất cả những ai nhìn thấy đều phải ngạc nhiên.
Vườn Treo Babilon
Truyền thuyết kể rằng vua của Babylon, Nebuchadnezzar II, người trị vì vào thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, đã tặng cho người vợ yêu dấu của mình là Amitis, người sinh ra ở vùng đất xanh tươi của Media (một quốc gia cổ xưa ở phía tây Iran hiện đại), một ốc đảo – một bản sao chính xác của quê hương nàng.
Theo một truyền thuyết khác, Nữ hoàng Semiramis đã xây dựng các khu vườn này và đặt tên chúng theo tên bà. Những khu vườn này nằm trên một tòa tháp cao 4 tầng, các bậc được bao phủ bởi một lớp đất dày màu mỡ, trên đó người ta trồng những loại cây lạ, không chỉ hoa mà còn cả những cây cọ cao và nhiều loài cây khác. Để tưới những khu vườn này, hàng trăm nô lệ đã phải cõng hoặc guồng nước từ sông Euphrates.
300 năm sau, nhà chinh phục vĩ đại Alexander Đại đế rất thích thú với vẻ đẹp của những khu vườn này, đến nỗi ông quyết định biến Babylon thành thủ phủ đế chế của mình. Nhưng nhiều năm và nhiều thế kỷ trôi qua, thành phố rơi vào tình trạng mục nát, lũ lụt phá hủy các tòa nhà làm bằng đất sét nung kém, và những khu vườn treo tuyệt đẹp rã tàn theo năm tháng.
Đền Thờ Artemis ở Ephesus
Thành phố Ephesus của Hy Lạp cổ đại trên bán đảo Tiểu Á (một phần đất của Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại) được cư dân bản địa dành riêng cho nữ thần Artemis. Vào thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, họ quyết định xây dựng một ngôi đền hùng vĩ dành cho người bảo trợ của họ – Artemision, có vẻ đẹp vượt trội hơn tất cả các khu bảo tồn được biết đến. Việc xây dựng được giao cho kiến trúc sư Khersifron. Nhiệm vụ này hóa ra quá lớn và phức tạp đến nỗi Khersifron không còn sống để chứng kiến công việc hoàn thành. Con trai ông là Metagen tiếp tục thực hiện nhưng cũng không thể hoàn tất.
Việc xây dựng được hoàn thành bởi kiến trúc sư Peonit và Demetrius. Tổng cộng, việc xây dựng kéo dài tới 120 năm. Cuối cùng, một ngôi đền tuyệt đẹp – một công trình kiến trúc khổng lồ với diện tích hơn 6.000 mét vuông, được bao quanh bởi hai hàng cột khổng lồ chạm khắc từ đá cẩm thạch cao 18 mét – đã được xây dựng. Nhưng than ôi, kỳ quan này tồn tại không quá 100 năm. Vào năm 356 trước Công nguyên, một cư dân của Ephesus là Herostratus đã đốt cháy ngôi đền, chỉ với mục đích muốn cho tên tuổi của mình trở nên nổi tiếng.
Người Ê-phê-sô không chấp nhận sự mất mát vô lý như vậy. Sau khi quyên góp được tiền, họ đã khôi phục ngôi đền trở lại vẻ huy hoàng trước đây, biến nó không chỉ thành thánh đường của Artemis, nơi có bức tượng cao 15 mét được lắp đặt ở chính điện mà còn trở thành nơi lưu giữ các tác phẩm nghệ thuật của các nghệ sĩ nổi tiếng thời bấy giờ. Trên thực tế, Đền Artemis đã trở thành bảo tàng cổ đại nổi tiếng nhất, tồn tại hơn 600 năm.
Vào năm 263 sau Công nguyên, các bộ lạc Gothic đã chiếm được Ephesus và cướp phá ngôi đền. Trong thời kỳ Byzantine, lớp lót bằng đá cẩm thạch của đền đã bị tháo dỡ để sử dụng làm vật liệu xây dựng và trầm tích sông Cayster đã chôn vùi phần còn lại của nền móng, và chỉ đến thế kỷ 19, các nhà khảo cổ học người Anh mới khám phá lại dấu vết của công trình vĩ đại một thời ở độ sâu 6 mét.
Tượng Thần Zeus trên Đỉnh Olympus
Thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên, thành phố Olympia được coi là thiêng liêng nhất trên khắp Hy Lạp cổ đại. Các đền thờ của các vị thần đều được đặt tại đây, chính tại đây Thế vận hội Olympic bắt đầu được tổ chức. Đền thờ chính của Olympia là đền thờ thần tối cao Zeus với bức tượng của nhà điêu khắc vĩ đại Phidias.
Chiều cao của vị thần ngồi trên ngai vàng lên tới 17 mét. Phần đế của tượng được chạm khắc từ gỗ, sau đó chạm khắc khéo léo các tấm ngà voi và dát vàng. Có truyền thuyết kể rằng khi Phidias hoàn thành công việc của mình, ông đến gần bức tượng và hỏi: “Này Zeus, ngài hài lòng chứ?”. Đúng lúc đó, một tiếng sét vang lên, và một vết nứt chạy dọc sàn đá cẩm thạch trước ngai vàng.
Hàng thế kỷ trôi qua. Các trận động đất thường xuyên ở Hy Lạp đã phá hủy hầu hết các ngôi đền ở Olympia, nhưng bức tượng thần Zeus vẫn đứng vững. Bằng mọi biện pháp phòng ngừa cần thiết, các hoàng đế Byzantine đã vận chuyển bức tượng đến Constantinople (thành phố nằm ở Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay và từng là thủ phủ của Đế quốc Đông La Mã), mặc dù tôn giáo ở đây đã được thay thế bằng Cơ đốc giáo và hình ảnh của các thần tượng trước đây không còn được tôn vinh. Vào thế kỷ thứ 5 sau Công nguyên, một trận hỏa hoạn đã phá hủy cung điện của Hoàng đế Theodosius, nơi đặt bức tượng. Bức tượng khổng lồ bằng gỗ trở thành con mồi của lửa. Nhưng dựa trên những bằng chứng còn sót lại về thời đó, những bản vẽ và hồ sơ, các nhà khoa học đã có thể hình dung ra và mô tả kiệt tác điêu khắc của Phidias, vốn đã tồn tại gần một thiên niên kỷ, trông như thế nào.
Lăng Mộ Vua Mausolus ở Halicarnassus
Không chỉ có các pharaoh Ai Cập mới đến việc xây dựng sơm lăng mộ cho bản thân mình. Vua Mausolus, cai trị thành phố Halicarnassus ở Tiểu Á, người nổi tiếng với lòng tham vô đáy, cũng quyết định làm điều tương tự. Ông ra lệnh xây dựng lăng mộ đồng thời là một ngôi đền, nơi lưu giữ “những tặng vật thiêng liêng của các vị thần”. Vào khoảng năm 360 trước Công nguyên, Mausolus đã tập hợp những kiến trúc sư giỏi nhất đến để bắt đầu việc xây dựng. Bản thân Mausolus cũng không còn sống để chứng kiến việc hoàn thành; quá trình xây dựng lăng mộ được tiếp tục bởi người vợ góa của ông, Nữ hoàng Artemisia. Nhưng bà cũng đã không thể nhìn thấy lăng mộ được xây dựng hoàn tất. Lăng mộ chỉ được hoàn thành dưới thời cháu trai của Mausolus. Đó là một tòa nhà hình chữ nhật lớn rộng 66 mét, dài 77 mét và cao 46 mét. Những cột và tượng được làm bằng bằng đá cẩm thạch, những bậc thang lót đá cẩm thạch trắng vươn lên chính điện, nơi tiến hành tế lễ vinh danh nhà vua… Các nhà sử học và văn học cổ đại đều nhất trí mô tả lăng mộ Mausolus là một công trình kiến trúc đẹp lạ thường.
Lăng đã tồn tại được khoảng 1800 năm, mặc dù nó bị hư hại nặng nề do động đất thường xuyên. Cuối cùng, phép màu của thế giới đã bị phá hủy không phải bởi sức mạnh của thiên nhiên mà bởi quân thập tự chinh đã chiếm được bờ biển Tiểu Á vào thế kỷ 15. Ngày nay, chỉ những chiếc đĩa có phù điêu cổ và những mảnh tượng được cất giữ trong Bảo tàng Anh, nơi chúng được vận chuyển từ các cuộc khai quật, mới gợi nhớ đến sự sáng tạo vĩ đại của các nhà điêu khắc cổ đại.
Tượng Thần Mặt Trời ở Rhodes
Vào năm 305 trước Công nguyên, danh tướng (về sau là vua) của Macedonia là Demetrius rắp tâm đánh chiếm hòn đảo (đồng thời làthành bang) Rhodes của Hy Lạp. Nhưng, dù trước đó được tôn vinh là “chuyên gia đánh phá thành trì”, ông ta vẫn không thể công phá đảo Rhodes. Để vinh danh chiến thắng vĩ đại này, người dânRhodes quyết định dựng lên một bức tượng khổng lồ của thần Helios (thần Mặt trời), người được coi là vị thánh bảo trợ của hòn đảo.
Dự án này độc đáo và khác lạ ở chỗ người ta quyết định làm bức tượng bằng đồng. Công nghệ đúc đồng cho đến thời điểm đó có thể nói còn rất thô sơ, khó mà làm nên những kiệt tác tạo hình. Nhưng nhà điêu khắc Hares ở Rhodes đã làm được điều đáng kinh ngạc. Ông đúc từng bộ phận, sau đó lắp ráp thành một bức tượng khổng lồ cao 35 mét, danh tiếng của nó ngay lập tức lan rộng khắp vùng Địa Trung Hải.
Thật không may, Colossus không tồn tại được lâu. Sau 56 năm, một trận động đất kinh hoàng phá hủy gần như toàn bộ thành phố. Bức tượng khổng lồ cũng sụp đổ và vỡ tan. Những mảnh vỡ của nó nằm trên mặt đất khoảng một nghìn năm, cho đến khi người Ả Rập chiếm được Rhodes rồi bán chúng dưới dạng phế liệu đồng nát cho một thương gia vô danh không biết từ đâu đến.
Người ta vẫn chưa biết chính xác tác phẩm điêu khắc bằng đồng trông như thế nào. Có rất nhiều giả định. Hiện nay trên đảo Rhodes, khách du lịch được cung cấp rất nhiều lựa chọn về hình ảnh, và mỗi phiên bản trong số đó đều trông rất ấn tượng.
Hải Đăng Alexandria (Faros)
Ngọn hải đăng trên đảo Pharos, tọa lạc trên lối vào cảng của thành phố Alexandria (Ai Cập hiện đại) do Alexander Đại đế thành lập, được xây dựng vào năm 280 trước Công nguyên. Một tòa tháp bằng đá cao 120 mét đã được xây dựng chỉ trong 5 năm, mặc dù để xây dựng nó cần phải tạo ra một con đập nối đảo Pharos với “đất mẹ” để vận chuyển vật liệu xây dựng.
Ngọn hải đăng không chỉ chỉ đường cho tàu thuyền mà còn là một pháo đài, nơi có lực lượng đồn trú đáng kể, nguồn cung cấp nước và thực phẩm. Các kỹ sư cổ đại đã lắp đặt một hệ thống gương phóng đại trên tháp, nhờ đó người quan sát có thể phát hiện ra tàu địch từ rất lâu trước khi chúng xuất hiện trong cảng. Nhưng tháp canh này rất đẹp nên được đưa vào danh sách kỳ quan thế giới, nhờ đó tháp hải đăng cũng được “thơm lây”.
Những chính quyền cai trị nối tiếp nhau thay đổi, ngọn hải đăng bị bỏ bê, đổ nát, rồi lặng lẽ đi vào lịch sử. Cuối cùng nó đã bị phá hủy vào thế kỷ XIV sau Công Nguyên. Thật không may, trong trường hợp này, chúng ta chỉ có thể đoán kỳ quan thế giới này trông như thế nào. Ngoài những mô tả bằng lời nói của những người đương thời, không có bằng chứng nào khác được lưu giữ.
Những điều kỳ diệu khác
Vào thời xa xưa đó, Trái đất dường như to lớn đến mức không thể tưởng tượng được. Mỗi nền văn minh đều coi mình là duy nhất trên thế giới. Người Hy Lạp và La Mã cổ đại không biết gì về các nền văn minh vĩ đại của Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản. Và lúc ấy không một ai tưởng tượng được rằng trên hành tinh này còn có một lục địa rộng lớn, được gọi là châu Mỹ …
Gần đây, một cuộc bỏ phiếu trên toàn thế giới đã được tổ chức thông qua Internet để xác định “bảy kỳ quan” mới còn tồn tại cho đến ngày nay. Khoảng 100 triệu người dùng Internet đã tham gia bỏ phiếu. Đây là những gì họ đã quyết định:
1. Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc.
2. Thành phố Machu Picchu ở Peru.
3. Thành phố Petra ở Jordan.
4. Thành phố Chichen Itza trên bán đảo Yucatan ở Mexico.
5. Đấu trường La Mã.
6. Tượng Chúa Giêsu Kitô ở Rio de Janeiro, Brazil.
7. Lăng mộ Taj Mahal ở Ấn Độ.
Mỗi kiệt tác này đều đáng được ngưỡng mộ và xứng đáng được mô tả riêng, thảo luận riêng.
Sẽ rất thú vị khi biết những gì sẽ có trong “bảy kỳ quan” tiếp theo của thời đại chúng ta sau năm trăm năm nữa. Bom nguyên tử? Vệ tinh đầu tiên? Máy tính? Internet? Kênh đào Suez và Panama? Những hòn đảo lớn trên đại dương được hình thành từ rác thải thông thường?
