Tác giả: Phan Khắc Khoan
Đăng trên tạp chí Tri Tân các số 28, 29, 30, 31. Lightway đánh máy giới thiệu cùng bạn đọc
Các vai:
Chiêu thánh hoàng hậu (Lý Chiêu Hoàng)
Trần Thái tôn (Trần Cảnh)
Trần Thủ Đổ (Thái sư, chú Trần Thái tôn, người đã bắt Trần Thái tôn bỏ Chiêu thánh hoàng hậu)
Trần Liễu (Anh rể Chiêu Thánh, người đã bị Trần Thủ Độ đem vợ gán cho Trần Thái tôn sau khi Chiêu Thánh bị giáng)
HỒI THỨ NHẤT
CẢNH I
Cảnh trong cung. Trần Thái tôn nói một mình. Chiêu Thánh hoàng hậu núp nghe.
TRẦN THÁI TÔN
Rực rỡ quá, ngai vàng trong ánh rạng,
Uy nghiêm sao lầu gác giữa bình minh!
Nhưng lòng ta ray rứt một u tình:
Tim không được trị vì theo ý nguyện.
Hương ân ái từ đây thôi hết quyện,
Đỉnh trầm rồi quạnh quẽ khói lam bay.
Một ngai vàng nào đủ được nồng say:
Lòng định hướng mà nẻo đà ngăn chắn.
Ai thấu rõ hồn ta càng uất hận?
– Một vì vua, quyền thể cả muôn dân,
Lẽ nào điên vì một mối tình xuân?
Nhưng ngán nhẽ, mười hai năm ân ái,
Mười hai năm, mười hai năm nếm trải
Đủ mùi say, vị ngát của yêu đương,
Mà ai hay phút chốc đảo cương thường.
Ta nỡ phụ làm sao? Ta nỡ phụ
Người trao gởi tình xưa, ơn nghĩa cũ?
Người ta yêu từ tám tuổi ngây thơ,
Người ta yêu, yêu mãi đến bây giờ.
Đến bây giờ,
Ta không ngờ,
Mây âm u, bão lớn nổi tình cờ…
CHIÊU THÁNH (vào làm bộ tươi tỉnh, Trần Thái tôn giật mình gượng làm vui)
Xem thánh thể
Hôm nay bất thường chăng, có lẽ
Hay làm sao? Tiện thiếp thấy âu sầu.
Nguồn cơn kia thiếp không rõ vì đâu.
TRẦN THÁI TÔN
Không, hiền khanh hỡi
Có những lúc giời xa mây gió nổi.
Mà, nơi đây cảnh vật cũng gây buồn.
Nước sông trôi, tuôn chảy tự trên nguồn
Nơi rừng núi hoang vu ai thấu rõ?
Trẫm không thể cùng hiền khanh giãi tỏ
Nỗi lòng buồn vô cớ buổi hôm nay!
Kia khanh trôn:
Trời hây hây
Đôi cánh nhạn chung bay…
CHIÊU THÁNH
Nhạn chung bay,
Nơi trời xa mây thẳm nhuộm hây hây,
Nhưng ai biết rồi đây cùng cách biệt.
Đôi nhạn sẽ chia trời bay mải miết…
TRẦN THÁI TÔN
Không, khanh ơi,
Đôi nhạn rất chung tình,
Thề cùng nhau cùng chịu kiếp lênh đênh.
CHIÊU THÁNH
Cùng chịu kiếp lênh đênh.
Nhưng khi,
Nơi trời xa mây cuốn, gió lôi đình;
Đôi nhạn sẽ tơi bời chia rẽ,
Nơi sương gió mênh mang buồn quạnh quẽ;
Cánh chim trời nào phải sợi tơ đâu
Để cùng se, cùng nối cặp hồn đau.
TRẦN THÁI TÔN (im lặng)
CHIÊU THÁNH
Xin cúi lạy muôn trùng, tâu thánh thượng
Thiếp đã rõ cơ mưu người quốc trượng
Thiếp đây đà quyết chí định hy sinh…
Định hy sinh
Trên đầu thơ vừa mười chín cái xuân xanh,
Định hy sinh.
Mười hai năm duyên nghĩa ân tình
Mười hai năm, một niềm yêu thơ dại
Mười hai năm
Thiếp những tưởng còn lâu bền mãi mãi…
TRẦN THÁI TÔN
Hiền khanh ơi, Ái khanh ơi,
Trẫm còn đương nấn ná chẳng buông lời
Lời đâu tả nỗi lòng ta căm tức?
Lời đâu tả… tim ta đương hậm hực?
Lời đâu, lời đâu
chỉ là lời suối lệ, tiếng dòng châu.
Ta chưa nỡ cùng hiền khanh trao sự thực
Vì khanh ơi, lòng ta đương thổn thức
Khanh vội vàng, chi bấy, nỡ hy sinh
Hy sinh sao, mười chín cái xuân xanh?
Không, khãnh hỡi,
Trẫm thà quyết cũng khanh cùng chịu lỗi,
Còn hơn là…
CHIÊU THÁNH
Còn hơn là
Cùng nhau đành phải rẽ chia xa?
Nhưng quân vương hỡi,
Chẳng chắp cánh cùng nhau tung gió nổi,
Thì đôi chim đành rẽ lứa chia bay.
Quân vương ơi,
Bận lòng chi đến nữa tấm thân này.
TRẦN THÁI TÔN
Không, khanh hỡi,
Cơ nghiệp ấy ta nào gây dựng nổi!
Ngày xưa,
Khanh đã ngự trên ngôi cao vòi vọi!
Trần Thái tôn bước từ trên ngai bước xuống
Hạ thần nay, đâu dám vội vong ân.
Không, khanh ơi,
Thà cùng khanh làm một kẻ thường dân…
CHIÊU THÁNH
Không, quân vương, còn sơn hà xã tắc?
TRẦN THÁI TÔN
Nhưng còn cả một tên gian hùng lão tặc.
CHIÊU THÁNH
Thiếp lo cho tai vách mạch rừng,
Xin quân vương gìn giữ hãy e chừng.
TRẦN THÁI TÔN
Khi nghiệp đế không còn cao quý nữa,
Thì gươm giáo cùng muôn vòng binh lửa,
Cũng không hề nao núng được lòng ta;
Lâu đài đây là một bãi tha ma…
CHIÊU THÁNH
Nhưng nơi đây là xã tắc sơn hà,
Là sinh mệnh của thần dân tổ quốc.
TRẦN THÁI TÔN
Là tủi nhục, là căm hơn, nhơ nhuốc
CHIÊU THÁNH
Là kiên tâm nhẫn nại để anh hùng,
Là hy sinh cho vận mệnh của non sông.
TRẦN THÁI TÔN
Ta vẫn biết hy sinh là vĩ đại
Nhưng, ngựa lỏng giây cương, thuyền non bánh lái.
Ta khó lòng xây hướng chuyển phong ba,
Tuy ngai vàng là riêng của hai ta.
CẢNH II
Vẫn những người ấy, thêm Trần Thủ Độ
TRẦN THỦ ĐỘ (Nói một mình)
Một tay ta,
Gây dựng cả sơn hà,
Đã se kết đôi “giây” uyên đằm thắm;
Giây còn vững còn bền, ta biết lắm.
Nhưng cũng đành chia đứt mối lương duyên;
Bàn tay gang thề thắng cả hoàng thiên;
Tim già quyết nung rèn cho rắn cứng,
Mong Trần thị muôn năm còn đứng vững,
Để hiên ngang,
Cao phất ngọn cờ vàng
Dưới vừng dương rực rỡ;
Mặc những tiếng hờn van và nức nở
Trên ngai vàng và trong cả thâm cung’
Lòng ta khi đã định quyết không rung.
(Nghe tiếng Trần Thủ Độ vào, Chiêu Thánh vội lui ra)
TRẦN THỦ ĐỘ (Nói với Trần Thái tôn)
Kẻ hạ thần
Xin cúi đầu bái tạ hoàng ân,
Việc tấu đã lâu rồi, xin thánh thượng
Hãy quyết thi hành ngay, đừng suy lượng.
TRẦN THÁI TÔN
Trần thái sư!
Lòng trẫm đà mang nặng khối sầu tư.
Ta không nỡ
Phụ tình xưa, quên nghĩa cũ
Thái sư còn…
TRẦN THỦ ĐỘ
Nghĩ lại chút nào chăng?
Thần đã thừa trí lự để kiêu căng,
Hoàng thượng khá yên lòng theo muội
Làm trai phải rèn lòng, nung chí khí!
TRẦN THÁI TÔN
Thái sư còn
Nghĩ đến nghĩa quân vương,
Thì cho ta gìn giữ chút cương thường.
TRẦN THỦ ĐỘ
Giang sơn là nghĩa cả,
Long mong mỏi của thần đây chỉ thỏa
Những khi nào Trần thị rất hiên ngang,
Đời đời mong gìn giữ vừng ngai vàng.
Xin thánh thượng ngự triều ra chính điện
Để cùng với bá quan hội điện.
(Trần Thái tôn cùng Trần Thủ Độ đi vào)
Đang cập nhật
