Hầu hết người Uyghurs nhìn giống người Đông Á và Trung Á. Chỉ có thiểu số có vẻ ngoài pha trộn với người châu Âu hoặc người Iran. Tuy nhiên, những người có vẻ ngoài thiên châu Âu có vẻ thu hút khá nhiều sự quan tâm từ người phương Tây (vì lý do gì đó). Hãy cùng xem nào.
Một số lịch sử về sự hình thành của người Duy Ngô Nhĩ:
Người Duy Ngô Nhĩ là một nhóm dân tộc Turk ở Tân Cương (đặc biệt là ở bồn địa Tarim). Người Duy Ngô Nhĩ hiện đại hình thành từ người Uyghur cổ đại (người Hồi Hột/Hồi Cốt), một nhóm người gốc Turk ở Mông Cổ ngày nay, di cư vào Tân Cương sau sự sụp đổ của Hãn quốc Hồi Cốt. Ở đó, họ chinh phục và hòa huyết với người dân địa phương chủ yếu là các nhóm người Iran và Tocharia.
(Note: đoạn sau sẽ dùng các từ:
Người Uyghur xưa: chỉ người Hồi Cốt
Người Uyghur hiện đại: chỉ người Duy Ngô Nhĩ
Người Turk ở đây không chỉ người Thổ Nhĩ Kỳ mà chỉ những nhóm dân tộc nói ngữ hệ Turk/ ngữ hệ Đột Quyết, sống ở vùng rộng lớn Trung, Đông, Bắc và Tây Á.)
Người Hồi Cốt xưa có ngoại hình điển hình của vùng Đông Bắc Á.
Sau khi Hãn quốc Hồi Cốt sụp đổ, hầu hết họ di cư vào Tân Cương. Người Duy Ngô Nhĩ hiện đại về mặt di truyền phần lớn có dòng máu Đông-Âu/ Đông Á với một chút Tây-Âu. Một nghiên cứu của Li và cộng sự (2009) đã sử dụng một mẫu lớn các cá thể Duy Ngô Nhĩ khắp Tân Cương và nhận thấy rằng phần Đông Á chiếm khoảng 70%, phần còn lại là các phần Châu Âu và Trung Đông, đại diện cho những sắc dân du mục Iran như Saka, Wusun (Ô Tôn), và Tocharia vốn sống ở các vùng phía nam Tân Cương.
Một phân tích di truyền năm 2017 của 951 mẫu người Duy Ngô Nhĩ từ 14 quần thể địa lý ở Tân Cương cho thấy sự phân hóa về phía tây nam và đông bắc trong dân số. Người Duy Ngô Nhĩ đông bắc dao động từ 70% đến 90% Đông Á trong khi người Duy Ngô Nhĩ tây nam dao động từ 60% đến 80%. Theo các tác giả, điều này phù hợp với sự di cư của người Uyghur Orkhon cổ đại từ Mông Cổ vào Tân Cương. Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy người Duy Ngô Nhĩ có quan hệ mật thiết với người Uzbekistan ở Trung Á, tiếp theo là những nhóm người Đông Á khác.
Đọc thêm:
Nghịch lý Epicurus (Epicurean Paradox) là gì?
Chế độ nô lệ đã bắt đầu thế nào?
Bản chất chủ nghĩa thực dân và chinh phạt của châu Âu
Theo Zhang và cộng sự (2016):
“Sử dụng 21 nhiễm sắc thể STRs, đã được chứng minh có thể cung cấp kết quả DNA đáng tin cậy, với các gen locus GlobalFiler STR năm 1962 từ các cá thể không liên quan trong quần thể Duy Ngô Nhĩ Trung Quốc ở Tân Cương đã dẫn đến kết quả là hầu hết có nguồn gốc Đông và Trung Á. Kết quả STRs mâu thuẫn với các nghiên cứu trước đó từng cho thấy nguồn gốc châu Âu cao hơn, giống như tổ tiên. Người Duy Ngô Nhĩ có thể được mô hình hóa bằng sự kết hợp của Đông Á (mẫu đối chiếu Mông Cổ/Thái) và Nam-Trung Á (mẫu đối chiếu Iran).
Phân tích phát sinh loài cho thấy người Duy Ngô Nhĩ gần gũi về mặt di truyền với các quần thể người Trung Quốc, cũng như người Đông Á và Trung-Nam Á.”
Địch Lệ Nhiệt Ba – Dilraba Dilmurat (Uighur: دىلرەبا دىلمۇرات)
Cổ Lực Na Trát – Gülnezer Bextiyar (Uighur: گۈلنەزەر بەختىيار)
Mạch Địch Na – Madina Memet (Uighur: مەدىنە مەمەت)
Cáp Ni Khắc Tư – Hankiz Omar (Uighur: خانقىز ئۆمەر)
Theo Abdurahman Ablimit và cộng sự (2013):
“Người Duy Ngô Nhĩ là một trong nhiều quần thể của Trung Âu Á được coi là có liên quan về mặt di truyền với các quần thể Âu Á Đông và Tây. Tuy nhiên, có một số ý kiến khác nhau về tầm quan trọng tương đối của mức độ ảnh hưởng của di truyền Á-Âu Đông và Tây.
Trong nghiên cứu này, chúng tôi là người đầu tiên báo cáo về tính đa hình DNA của cytochrome B trong cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, tây bắc Trung Quốc. Người Duy Ngô Nhĩ Tân Cương có liên quan về mặt di truyền với người Trung Quốc hơn là người da trắng Caucasians.
Hơn nữa, có sự đa dạng di truyền giữa người Duy Ngô Nhĩ từ các khu vực phía nam và phía bắc. Người Duy Ngô Nhĩ phía Bắc thường không thể phân biệt được với người Kazakh, Mông Cổ hay Hán, trong khi người Duy Ngô Nhĩ phía Nam tuy xa hơn nhưng vẫn tương đối gần với các nhóm dân cư lân cận ở Đông Á như Hán, Hồi và Thái.
Nghiên cứu cũng khẳng định thêm rằng có sự khác biệt đáng kể về gen giữa những người Duy Ngô Nhĩ ở các vị trí địa lý khác nhau.
Người Duy Ngô Nhĩ phía Bắc và Nam cũng như 4 nhóm dân cư châu Á khác (Thái, Việt Nam, Philippines và Trung Quốc) phân bố gần bên trái trong ô MDS và hình thành một cụm, trong khi người Caucasian bị cô lập cách xa họ và cụm, cho thấy rằng người Duy Ngô Nhĩ nam và bắc gần về di truyền với người châu Á hơn là người da trắng.”
Theo Shen và cộng sự (2010) và bình luận của Shen vào năm 2018:
“Sử dụng tần số alen cấp trình tự bốn chữ số tại các locus HLA-A, HLA-B và HLA-DRB1. Các phân tích phát sinh loài cho thấy nhóm Duy Ngô Nhĩ thuộc các quần thể Tây Bắc Trung Quốc và có quan hệ họ hàng gần nhất với nhóm Tích Bá, sau đó là Kirgiz, Hồi, Mông Cổ và Bắc Hán.
“Người Duy Ngô Nhĩ thường là tập hợp những người Đông-Âu-Á (East Eurasian), ngoại lệ là một số cá nhân nhất định thiên về người Tajik, cho thấy có sự kết hợp gần đây”.
Một nghiên cứu khác cho thấy người Duy Ngô Nhĩ với 75% là gen Đông Á:
Bây giờ một số hình ảnh của người Duy Ngô Nhĩ từ Tân Cương trong trang phục truyền thống
Một nhóm thú vị là người Yugur (Dụ Cố), còn được gọi là “người Uyghur da vàng”. Họ cũng là hậu duệ của người Uyghur Orkhon cổ đại, nhưng không di cư vào Tân Cương mà đến Cam Túc, nơi họ vẫn ở đến hiện nay. Họ nói một ngôn ngữ Turk gần giống với ngôn ngữ Turk cổ đại được nói ở Mông Cổ hơn bất kỳ ngôn ngữ Turk nào khác ngày nay.
Người Yugur vẫn theo đạo Phật và đạo Shaman. Họ là một trong những người gần gũi nhất với người Turk cổ đại, bên cạnh người Kazakhstan là một ví dụ khác.
Người phương Tây bình thường có thể sẽ gọi họ là “người châu Á” hoặc thậm chí là người Trung Quốc mà không biết rằng họ là người Duy Ngô Nhĩ. Thật là mỉa mai.
Một ví dụ điển hình là cuộc tấn công vào một nhà hàng của người Duy Ngô Nhĩ bởi một nhóm Bài Hoa đã nhầm người dân tộc Duy Ngô Nhĩ thành người Hán.
Hầu hết người Duy Ngô Nhĩ nhìn giống người Đông và Trung Á. Chỉ có một thiểu số có vẻ ngoài pha trộn với người Iran/châu Âu. Tôi đã từng thấy “những hình ảnh về người Duy Ngô Nhĩ” trên các phương tiện truyền thông phương Tây mà thực ra là người Tajik hoặc người Afghanistan nhưng được gọi là người Duy Ngô Nhĩ. Truyền thông tốt thật. Họ cũng có thể nói về những người Hazara, những hậu duệ tộc Turk và Mông Cổ ở Afghanistan bị gi.ết hại và phân biệt đối xử. Nhưng có vẻ vì họ trông giống người châu Á nên không thú vị gì với người phương Tây thì phải.
