Một nền văn minh bị lãng quên từ lâu. Do sự trùng hợp đáng ngạc nhiên, khám phá sự tồn tại của các nền văn minh Hittite và Aegea gần như diễn ra cùng lúc. Trước 1870, hầu như không ai nghĩ rằng một nền văn minh vĩ đại đã phát triển cực thịnh trên đảo Aegea và trên bờ biển Tiểu Á hàng trăm năm trước khi người Hy Lạp phát triển. Lẽ đương nhiên sinh viên nghiên cứu trường ca Iliad đều biết đến những ám chỉ về một dân tộc xa lạ, được cho là đã sống ở Troy, đã bắt cóc nàng Helen xinh đẹp, và bị người Hy Lạp trừng phạt vì hành động này bằng cách bao vây và phá hủy thành phố của họ, nhưng người ta cũng cho rằng những giải thích này chỉ là những tưởng tượng thi vị.
Khám phá của Schliemann và nhiều người khác
Khám phá đầu tiên về trung tâm văn hóa Aegea không phải của một nhà khảo cổ học chuyên nghiệp mà của một doanh nhân người Đức đã về hưu, Heinrich Schliemann. Từ thời trai trẻ bị những câu chuyện trong sử thi Homer làm cho say đắm, ông quyết định dành trọn đời mình cho công việc nghiên cứu khảo cổ ngay sau khi ông có đủ tiền để thực hiện giấc mơ ấy. May mắn cho ông cũng như cho thế giới khi ông tích lũy một cơ nghiệp trong ngành dầu khí ở Nga, rồi sau đó nghỉ hưu, dành hết thời gian và tiền bạc để theo đuổi giấc mơ thời trai trẻ. Năm 1870, ông bắt đầu khai quật thành Troy, trong vòng một vài năm, ông phát hiện nhiều phần thuộc 9 thành phố khác nhau, mỗi thành phố được xây dựng trên đống đổ nát của thành phố cũ. Thành phố thứ hai trong số các thành phố này, được ông nhận dạng đó là thành Troy trong trường ca Iliad, mặc dù người ta chứng minh rằng thành Troy là thành phố thứ 6. Sau khi thực hiện được tham vọng lớn nhất đầu tiên của mình, ông bắt đầu khai quật trên phần đất liền Hy Lạp, và sau cùng phát hiện 2 thành phố Aegea khác, Mycenae và Tiryns. Công việc của Schliemann sau đó được hai nhà nghiên cứu khác tiếp tục, nhất là người Anh, Huân tước Arthur Evans, người khám phá Knossos, kinh thành tráng lệ của các nhà vua trên đảo Crete. Cho đến hiện nay, hơn một nửa di chỉ Aegea cổ đại đã được tìm kiếm, và có nhiều hiểu biết về các khía cạnh khác nhau trong nền văn hóa.
Yếu tố địa lý trong lịch sử Aegea
Văn minh Aegea dường như bắt nguồn từ đảo Crete, những khu định cư trên phần đất liền Hy Lạp và ở Tiểu Á chủ yếu là do bành trướng. Trong một vài trường hợp khác trong lịch sử, cách giải thích địa lý trong nguồn gốc văn hóa cũng khá thích hợp. Đảo Crete là nơi có khí hậu ôn hoà, không quá nóng khiến cho con người lười biếng hoặc không quá lạnh đến mức đòi hỏi con người phải đấu tranh không ngừng. Trong khi đất đai phì nhiêu, nhưng trên diện tích có hạn, do đó, khi dân số tăng, người ta buộc phải suy nghĩ tìm ra cách kiếm sống mới. Một số di cư, số khác chọn biển làm sinh kế, nhưng số đông vẫn ở lại quê nhà, làm hàng hóa xuất khẩu. Nhóm làm hàng xuất khẩu này làm rượu vang, dầu ô liu, đồ gốm sứ, đá quý và con dấu, dao và dao găm, và nhiều đồ vật thủ công mỹ nghệ. Hàng nhập khẩu chủ yếu là lương thực và kim loại. Do sự trao đổi như thế, quốc gia trở thành một nước công nghiệp, thương mại, có các thành phố giàu có, và mối quan hệ mở rộng với thế giới văn minh xung quanh. Ngoài những yếu tố này ra là một môi trường thuận lợi với nhiều cảnh đẹp thiên nhiên, hầu như có khắp mọi nơi, kích thích sự phát triển của một ngành nghệ thuật tuyệt vời.
Văn minh Aegea, một trong những nền văn minh lâu đời nhất thế giới. Văn minh Aegea là một trong những nền văn minh lâu đời nhất trong lịch sử thế giới. Từ năm 3000 TCN người dân bản địa sống trên đảo Crete đã có sự chuyển tiếp từ giai đoạn Thời kỳ đồ đá mới sang thời kỳ kim loại và có lẽ sang thời kỳ chữ viết. Đỉnh điểm tiến bộ đầu tiên đạt được dưới sự lãnh đạo của các thành phố Knossos và Phaistos khoảng năm 1800 TCN. Khoảng 100 năm sau, xảy ra một thiên tai khủng khiếp. Cung điện lớn ở Knossos bị sụp đổ, các công trình quan trọng trong một số thành phố khác cũng cùng chung số phận. Chưa ai xác định thiên tai xảy ra chính xác khi nào, nhưng chứng cứ cho thấy có trận động đất xảy ra theo chu kỳ giải thích thiên tai này. Dù sao đi nữa, một vương triều mới ra đời, một hệ thống chữ viết mới được chấp nhận và các thành phần khác trong cuộc sống quá khứ cũng được thay đổi.
Vinh quang và sự sụp đổ nền văn minh Aegea
Sau khoảng 50 năm bấp bênh, văn minh Aegea phát triển đến các đỉnh cao rực rỡ và sức mạnh mới. Troy và các thành phố trên đảo Crete được tái thiết, và các trung tâm quan trọng khác cũng được xây dựng ở Mycenae và Tiryns. Ít lâu sau, quyền lãnh đạo của đảo Crete mở rộng khắp các phần còn lại trên biển Aegea. Nhưng kỷ nguyên quyền lực và huy hoàng mới không kéo dài được lâu. Vào thế kỷ 6 TCN, một nhóm người Hy Lạp man rợ gọi là người Achaia từ vùng đất quê hương Achaia thuộc phía bắc Peloponnesus xâm chiếm, và sau cùng chinh phục Mycenae. Tiếp thu dần văn hóa vật thể của nước bị chinh phục, họ trở thành chúa tể trên vùng biển giàu có, đầy quyền uy. Khoảng năm 1400 TCN họ chiếm thành phố Knossos, ít lâu sau toàn bộ đảo Crete nằm trong tay họ. Mặc dù họ không phải là một dân tộc nguyên thủy, nhưng dường như họ chưa hề hiểu được các khía cạnh tốt đẹp trong văn hóa Aegea. Do đó, giai đoạn uy thế Mycenae này được đánh dấu bằng sự suy tàn trong nghệ thuật Aegea và có lẽ cũng suy tàn về mặt tri thức. Trong thế kỷ 12 TCN, người Achaia phát động cuộc chiến thành công với người thành Troy, nhưng chưa đầy 200 năm sau, bản thân họ lại trở thành nạn nhân của sự xâm chiếm man rợ khác. Các bộ tộc mới xuất hiện cũng là người Hy Lạp, nhưng họ thuộc về nhóm người gọi là người Dorian (từ Doris ở miền trung Hy Lạp). Văn hóa của họ tương đối nguyên thủy, ngoại trừ việc họ có vũ khí bằng sắt. Trong nhiều thế kỷ, họ sống trên phần đất liền của Hy Lạp, dần dần thâm nhập xa hơn về phía nam. Khoảng năm 1200 TCN họ bắt đầu xâm chiếm các thành phố Mycenae. Hai trăm năm sau, văn minh Aegea đã đi vào quên lãng.
Đặc điểm chủng tộc của người Aegea
Đặc điểm chủng tộc của người Aegea được xác định với mức độ chính xác đáng kể. Dữ liệu khảo cổ từ đảo Crete, ít nhất đã được tìm thấy với số lượng đủ để chắc chắn rằng cư dân trên đảo thời cổ đại là một dân tộc tổng hợp. Tổ tiên của họ dường như đến từ Syria và Anatolia, có quan hệ mật thiết với người Hittite và những người xâm chiếm Ấn Độ đầu tiên. Đồng thời cũng có chứng cứ – từ việc các hoạ sĩ mô tả họ có dầu dài, thân mình ngắn, mảnh mai, tóc dợn sóng, màu sậm – họ có mối quan hệ với người Ai Cập. Mặc dù họ sống trên lãnh thổ Hy Lạp, nhưng nói chung họ không phải là người Hy Lạp hiểu theo ý nghĩa nổi tiếng trong lịch sử của từ ấy. Người Hy Lạp đích thực, như chúng ta sẽ thấy, có nguồn gốc dân tộc khác.
Đặc điểm phóng khoáng trong chính quyền Aegea. Văn minh Aegea có lẽ là một trong những nền văn minh tự do nhất, tiến bộ nhất trong số các dân tộc Cận Đông. Người cai trị được gọi bằng danh hiệu Minos, tương đương với Pharaoh (do đó tên Minoan đôi khi dùng để gọi nền văn minh). Đây là danh hiệu thần thánh qua thực tế đôi khi danh hiệu này được sử dụng như thể dành cho một vị thần. Nhưng Minos không phải là chúa tể chiến tranh sẵn sàng đánh nhau như vua Assyria và Ba Tư. Đạo quân chuyên nghiệp của nhà vua không đông, vua cũng không có thành phố có thành trì kiên cố, cũng không có dấu hiệu nào cho thấy nhà vua cưỡng bách tòng quân. Nhà vua có một lực lượng hải quân mạnh, hiệu quả, nhưng lực lượng này dùng để phòng thủ chống lại sự tấn công từ bên ngoài và để bảo hộ mậu dịch, chứ không để làm cho công dân trong nước kính sợ.
Công nghiệp một phần do nhà nước kiểm soát. Trái lại, có một số sự tổ chức công nghiệp thành tập đoàn, cho dù có lợi hay không, vẫn là điều chưa rõ. Vua là nhà tư bản đầu tư và cũng là nhà doanh nghiệp chính trong nước. Các nhà máy ở gần cung điện tạo ra lượng đồ gốm tinh xảo, vải dệt và sản phẩm kim loại khá lớn. Một số sản phẩm này dùng cho triều đình, nhưng phần lớn bán trong nước hoặc bán ra nước ngoài kiếm lời. Mặc dù không cấm các doanh nghiệp tư nhân, nhưng chủ sở hữu của các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ đương nhiên phải chịu thất thế khi cạnh tranh với nhà vua. Dù sao, vẫn có nhiều nhà máy do tư nhân làm chủ làm ăn phát đạt, nhất là trong các thành phố ngoài kinh đô, nông nghiệp và thương mại cũng do tư nhân kiểm soát. Chẳng hạn, Goumia, có các lò đúc để sản xuất đồng, Therasia có các nhà máy lọc dầu ô liu và Phaistos có các lò gốm. Cũng phải hiểu rằng những cơ sở sản xuất này, cả của vua lẫn tư nhân, đều là nhà máy theo nghĩa gần giống với nghĩa của từ này trong thời hiện đại. Trong khi người ta chưa sử dụng máy có động cơ, nhưng đã tiến hành sản xuất quy mô lớn, có sự phân công lao động, kiểm soát và giám sát nhân công tập trung. Hàng trăm phụ nữ làm việc trong nhà máy dệt hoàng gia làm việc dưới sự giám sát của hoàng hậu.
Chứng cứ sự bình đẳng xã hội
Người Aegea trong mọi giai cấp có vẻ có được cuộc sống hạnh phúc và khá thịnh vượng. Nếu tệ mua bán nô lệ vẫn còn, thì chắc chắn nó chiếm một vị trí không quan trọng. Chỗ ở trong các khu nhà nghèo nhất trong các đô thị công nghiệp lớn như Gournia về cơ bản đã được xây dựng và tiện lợi, thường có 6 hoặc 8 phòng, nhưng chúng ta không biết có bao nhiêu gia đình sống trong đó. Nếu chúng ta đánh giá từ số lượng câu khắc tìm thấy trong nhà thường dân, thì sự mù chữ khá phổ biến. Phụ nữ cũng được bình đẳng giống với nam giới. Bất kể thuộc tầng lớp nào, phụ nữ cũng không bị cấm tham gia các hoạt động chung, và họ có thể làm bất kỳ nghề nào. Đảo Crete cũng có phụ nữ làm nghề đấu bò, thậm chí cũng có nữ võ sĩ “quyền anh” chuyên nghiệp. Phụ nữ thuộc giai cấp thượng lưu dành nhiều thời gian cho thời trang. Phục trang bằng kiểu áo phần trên bó sát người và phần váy xòe ra hình quả chuông có nhiều đường viền ren không phải là thời trang của châu Âu trong thế kỷ 19, nhưng họ ganh đua với nhau quyết liệt để được người khác chú ý trong rạp hát và những nơi giải trí công cộng.
Yêu thích thể thao và trò chơi
Cư dân bản địa sống trong vùng Aegea rất thích thể thao và trò chơi. Cờ vua, khiêu vũ, chạy đua, quyền anh đều cạnh tranh lẫn nhau để thu hút sự chú ý của mọi người. Người đảo Crete là người đầu tiên xây dựng nhà hát bằng đá, tổ chức các đám rước và hoà nhạc thu hút lượng khán giả rất đông. Nhưng phổ biến nhất trong số tất cả các thú tiêu khiển, ít nhất để trình diễn, là trình diễn tiết mục rodeo hay nhảy qua lưng bò. Môn thể thao này không tàn bạo như môn đấu bò hiện đại, vì không có chuyện người đấu bò dùng dao tra tấn bò hoặc người đấu bò giết chết bò. Ngay sau khi bò phát cáu chúi đầu xuống húc, người đấu bò túm lấy sừng bò, nhảy lên lưng, thực hiện một vài động tác nhào lộn, rồi sau đó nhảy xuống đất. Chắc chắn những cuộc trình diễn này có phần nào thiếu vẻ đẹp bi kịch mà Ernest Hemingway đã chứng kiến trong đấu bò ở Tây Ban Nha, nhưng dứt khoát buổi trình diễn này mang tính nhân đạo nhiều hơn.
Tín ngưỡng Aegea
Tín ngưỡng của các thần dân Minos là sự pha trộn nhiều đặc điểm kỳ lạ. Trước nhất nó mang tính mẫu quyền. Vị thần chính không phải là nam thần mà là nữ thần, nữ thần là người cai trị toàn bộ vũ trụ – biển, trời cũng như đất. Tất cả mọi vật hiện có đều do nữ thần mà ra. Nhưng đặc biệt nhất là sự hiện thân của khả năng sinh sản, vì thế nữ thần là nguồn của mọi sự sống, nên mới có được ý nghĩa quan trọng. Trong khả năng này, nữ thần thường được mô tả như một cô gái để bộ ngực trần, đang ẵm con hoặc nhìn con trìu mến. Rắn và chim câu là bạn đồng hành thường xuyên của nữ thần, có lẽ là biểu tượng cho khả năng tạo thành hoặc cho sự khôn ngoan và nhân từ của nữ thần. Lúc đầu, dường như người ta không thờ phụng nam thần nào cả, nhưng sau này nam thần thờ kèm với nữ thần như con trai và tình nhân nữ thần. Mặc dù, giống như con thần thánh trong một số tín ngưỡng khác, nam thần chết đi, sống lại, nhưng chưa hề được người dân đảo Crete cho là có ý nghĩa đặc biệt.
Nữ thần mẹ
Thứ hai, tín ngưỡng Aegea hoàn toàn theo thuyết nhất nguyên. Nữ thần mẹ là nguồn của điều thiện cũng như điều ác, nhưng không phải hiểu theo nghĩa không lành mạnh hay khủng khiếp. Mặc dù nữ thần mang theo bão và hủy diệt trên đường mình đi, nhưng những hành động này như sự bổ sung tự nhiên. Bản thân cái chết được hiểu như điều kiện tiên quyết cho sự sống. Do đó tín ngưỡng có mục đích đạo đức hay không vẫn là điều chưa rõ. Những người tin tưởng chắc chắn hướng đến sự tồn tại hạnh phúc trong thế giới khác, mặc dù đó không hẳn là một phần thưởng dành cho việc làm thiện trên trần thế. Người chết được mai táng với sự chăm chút, được cung cấp gần như đủ các vật dụng thường ngày để giúp họ thoải mái, vui vẻ. Thức ăn và thức uống, đồ dùng vệ sinh cá nhân, đèn, đồ cạo râu, gương, và các trò chơi là các món đồ thường cung cấp cho người chết ở mọi tầng lớp và độ tuổi. Ngoài ra, nếu người chết là thợ săn, thì bỏ vào cây thương, mô hình chiếc thuyền ưa thích nếu là thủy thủ, đồ chơi nếu là trẻ em và hình nộm người hầu nếu người chết là phù hộ. Không có dấu hiệu cho thấy niềm tin vào sự trừng phạt sau này.
Biểu tượng và vật hiến tế
Các đặc điểm kỳ lạ khác bao gồm thờ phụng động vật (bò đực, nai đực, và nhân ngưu – động vật nửa bò nửa người), thờ phụng cây thiêng, tôn kính vật thiêng có lẽ là biểu tượng cho sự sinh sản (rìu đôi, cột và thập giá), sử dụng nữ tu thay vì nam tu sĩ trong các nghi thức thờ cúng. Ngoài ra, hành động thờ phụng quan trọng nhất là hiến tế. Trong các lễ hội tôn giáo quan trọng, người ta đưa hàng trăm con thú, rất nhiều ngũ cốc, trái cây dùng để làm lễ vật tạ ơn nữ thần và con trai nữ thần. Tuy nhiên, điều chắc chắn là những vật hiến tế này trong một ý nghĩa nào đó tượng trưng cho sự chuộc lỗi. Lễ vật nhằm mục đích cung cấp lương thực cho thánh thần và qua đó con người được ban phước. Quan niệm phương Đông phổ biến là hiến tế vật giơ đầu chịu báng, hoặc làm đổ máu để giảm bớt tội lỗi, dường như xa lạ đối với quan điểm của người Aegea.
Thành tựu khoa học và chữ viết Crete
Trong gần 80 năm sau khi khám phá nền văn minh Aegea, hệ thống chữ viết vẫn còn là một trong những bí ẩn lớn nhất lịch sử. Tuy nhiên, khoảng năm 1950, một học giả người Czech là Bedrich Hrozny, đã giải mã chữ viết Hittite, và thành công trong việc giải mã bí ẩn chữ khắc Crete. Ông chứng minh rằng người Aegea thống trị này không những tạo ra một hệ thống chữ viết duy nhất mà đến 3 hệ thống – chữ viết tượng hình và 2 loại chữ viết theo nét, được sử dụng trong các giai đoạn kế tiếp nhau. Năm 1953 một học giả người Anh, Michael Ventris, tuyên bố rằng ông đã khám phá ra một phương pháp giúp ông giải mã được chữ viết thứ hai trong số các chữ viết này, chữ viết theo nét B. Năm 1962 Tiến sĩ Cyrus H. Gordon, thuộc trường Đại học Brandeis, kết luận rằng chữ viết theo nét A là chữ viết Phoenicia, được viết theo biến thể Crete. Nhưng tất cả các chữ khắc được tìm thấy cho đến lúc này đều là ghi chép các giao dịch kinh doanh, hàng hóa tồn kho, v.v..
Người ta chưa phát hiện tư liệu văn học. Vì thế không thể nói rằng liệu có văn học hoặc thần học hay không, vấn đề thành tựu khoa học dễ giải quyết hơn, vì chúng ta còn nhiều tàn tích cụ thể. Phát hiện khảo cổ học trên đảo Crete cho thấy cư dân cổ đại là những nhà phát minh và kỹ sư có tài. Họ đã làm nhiều con đường bằng bê tông rất chắc rộng khoảng 11 feet (hơn 3 mét). Gần như tất cả các nguyên tắc cơ bản trong kỹ thuật vệ sinh hiện đại đều quen thuộc đối với các nhà thiết kế cung điện Knossos, do đó hoàng gia trên đảo Crete trong thế kỷ 17 TCN thụ hưởng sự tiện nghi, thoải mái mà ngay các nhà cai trị giàu có nhất ở các nước phương Tây thế kỷ 17 vẫn chưa có được.
Nghệ thuật Aegea
Nếu như có một thành tựu bất kỳ của người Aegea có vẻ nhiều hơn các dân tộc khác trong việc nhấn mạnh sức sống và tự do trong nền văn hóa, thì đó là nghệ thuật của họ. Với ngoại lệ Hy Lạp, không có nghệ thuật nào khác trong thế giới cổ đại có thể sánh bằng, đặc điểm nổi bật của nghệ thuật này là sự tao nhã, tính tự phát, và chủ nghĩa tự nhiên, không dùng để ca ngợi tham vọng của một giai cấp đang cầm quyền kiêu ngạo hoặc khắc sâu giáo điều của một tôn giáo. Mà chỉ thể hiện sự thích thú của thường dân đối với thế giới cái đẹp bao quanh mình. Do đó, nghệ thuật này đặc biệt tránh được ảnh hưởng làm chậm sự tiến bộ của truyền thống cổ đại. Ngoài ra, nghệ thuật mang tính độc đáo, trong tính phổ biến lẫn ứng dụng, vì nó mở rộng không những đơn thuần trong tranh tượng mà còn thể hiện trong các đồ vật khiêm nhường nhất trong mục đích sử dụng thông thường.
Kiến trúc
Trong số các ngành nghệ thuật quan trọng, kiến trúc kém phát triển nhất. Các cung điện to lớn không phải là những công trình đẹp nhất mà chỉ là công trình mở rộng bừa bãi được thiết kế chủ yếu cho sự tiện nghi và rộng thoáng. Khi nhà nước ngày càng có nhiều chức năng hơn, thì các cung điện được mở rộng để thích nghi với các chức năng này. Nhiều khu ở mới được xây dựng kèm theo các công trình đã xây dựng trước đó hoặc đặt trên cùng không kể đến tính đối xứng hay lâu đời hơn. Tuy nhiên, nội thất được trang trí bằng tranh vẽ và đồ gỗ gia dụng xinh xắn. Kiến trúc đảo Crete có thể được nói là giống như phong cách quốc tế hiện đại trong việc làm cho hình thức tuân thủ sự tiện dụng và trong nhấn mạnh đến nội thất làm thích mắt và có thể ở được xem đó là đặc điểm quan trọng hơn vẻ đẹp bề ngoài.
Hội hoạ
Hội hoạ là nghệ thuật vượt trội trong thế giới Aegea. Gần như tất cả hội hoạ đều bao gồm các bích hoạ vẽ trên tường, mặc dù đôi khi cũng tìm thấy nhiều phù điêu có sơn phết. Bích hoạ trong các cung điện trên đảo Crete lại là những bích hoạ tốt nhất còn tồn tại từ thời cổ đại, cho thấy thiên tài của hoạ sỹ Minoan gần như đạt trình độ hoàn hảo – bản năng mô tả kịch tính, ý thức về sự nhịp nhàng, cảm thụ thiên nhiên trong tâm trạng đặc trưng nhất của mình. Hoạ sĩ đảo Crete mô tả sự phi nước đại của con nai trong lúc hoảng hốt, bước đi rón rén của con mèo khi thấy con mồi trong đám cỏ dại, hay sự uốn cong duyên dáng của hoa huệ tây trên thân mảnh dẻ.
Tượng điêu khắc, đồ gốm và khắc chạm
Tượng điêu khắc và các môn nghệ thuật chạm ngọc cũng được phát triển đến trình độ hoàn thiện cao. Tượng điêu khắc của người dân đảo Crete khác với tượng điêu khắc của các dân tộc khác ở phương Đông cổ đại, hầu như nó không cần kích thước đồ sộ để chuyển tải ý quyền lực. Người dân đảo Crete không tạo ra các tượng khổng lồ như tượng của người Ai Cập hay các phù điêu như phù điêu của người Babylon mô tả một vị vua có kích thước khổng lồ đang trừng phạt những kẻ thù đáng thương. Thay vào đó, họ thích tượng điêu khắc thu nhỏ hơn. Gần như tất cả những tượng người hay tượng thánh thần mà các nhà khảo cổ học tìm thấy đều nhỏ hơn kích thước ngoài đời thực. Nghệ thuật plastic của người Aegea chủ yếu cũng vì mục đích tuyên truyền. Mục đích chính của nó, là để thể hiện sự thích thú của cá nhân đối với màu sắc và kịch tính trong môi trường. Tương tự, đồ gốm vẽ hình công phu, mỏng như vỏ trứng, chạm khắc công phu và dao găm, dao chạm, thể hiện tài nghệ tinh thông, hiểu biết tường tận vật liệu đến mức không thể tin được, cũng như thể hiện thái độ kính trọng hình thức và vẻ đẹp của tự nhiên.
Văn minh Aegea có phải là một nhánh của văn minh Ai Cập?
Có nhiều tư liệu viết về ý nghĩa quan trọng của nền văn minh Aegea và mối quan hệ của nó với các nền văn hóa xung quanh. Theo một số sử gia, nền văn minh này được xem là một nhánh của nền văn minh Ai Cập. Có nhiều chứng cứ hỗ trợ cho quan điểm này. Cả hai nước đều giống nhau về mặt dân tộc. Chính quyền của họ cũng giống nhau về đặc điểm thần quyền. Cả hai xã hội đều chứa đựng nhiều yếu tố mẫu quyền và chủ nghĩa tập thể kinh tế. Nhưng không có nghĩa là không thể so sánh được. Sự khác biệt cũng rất đáng kể. Người Aegea không xây dựng các kim tự tháp vĩ đại cũng như các đền thờ nguy nga.
Chỉ trong hội hoạ, nghệ thuật của họ mới trông giống với nghệ thuật Ai Cập. Hệ thống chữ viết của hai nền văn minh có vẻ như có nguồn gốc hoàn toàn độc lập, được thể hiện qua việc hiểu tiếng Ai Cập không giúp gì nhiều trong việc giải mã tiếng Crete. Trong khi tín ngưỡng Ai Cập là một hệ thống đạo đức tinh vi, dựa trên sự thờ phụng thần mặt trời công chính và công lý, thì tín ngưỡng của người Aegea lại thờ phụng một nữ thần thiên nhiên, không có chứng cứ nào về khái niệm mang tính đạo đức. Người Ai Cập tin tưởng tuyệt đối vào sự hy sinh quyền lợi cá nhân cho sự vinh quang và vĩnh hằng của nhà nước, và tìm kiếm phần thưởng trong thế giới bên kia như sự đền bù cho việc làm thiện ở kiếp sống này. Người Aegea là những người theo chủ nghĩa cá nhân, sống một cuộc đời có nhiều hoạt động vui thú và quan tâm đến thế giới bên kia như sự kéo dài hoạt động vui thú và thỏa mãn của kiếp sống này.
Ảnh hưởng văn minh Aegea
Ảnh hưởng văn minh Aegea không dễ đánh giá. Người Philistine, đến từ một số nơi thuộc thế giới Aegea, giới thiệu một số khía cạnh văn hóa của mình ở Palestine và Syria. Có lý do để nghĩ rằng nhiều thành phần khác nhau trong nghệ thuật Phoenicia và các truyền thuyết Samson trong Kinh Cựu ước thật ra có được từ người Philistine. Cũng có lẽ rằng các truyền thống tín ngưỡng và mỹ học của người đảo Crete và có lẽ một điều gì đó trong tinh thần tự do của họ đã ảnh hưởng đến người Hy Lạp. Nhưng một phần đáng kể trong nền văn minh Aegea đã bị đánh mất hay bị phá hủy, Tiếp theo sau sự sụp đổ của Knossos, bắt đầu một thời kỳ đen tôi kéo dài gần 400 năm. Những kẻ xâm chiếm là những người man rợ không thể hiểu đúng phần lớn giá trị văn hóa của dân tộc mà họ chinh phục và do đó để cho văn hóa ấy đến chỗ diệt vong.
Ý nghĩa quan trọng của nền văn minh Aegea đối với thế giới hiện đại
Bất chấp ảnh hưởng có hạn của mình, nền văn minh Aegea không phải là không có ý nghĩa quan trọng đối với sinh viên ngành lịch sử, vì đây là một trong số rất ít giai đoạn cổ đại đã mang đến cho số công dân có địa vị khiêm nhường nhất một cuộc sống hạnh phúc và thịnh vượng đáng kể, không bị bạo chúa của một nhà nước chuyên chế và giới thầy tu xảo trá hà hiếp. Không có nạn mua bán nô lệ, hình phạt độc ác, lao động cưỡng bức, và cưỡng bách tòng quân, cùng với sự bình đẳng đáng kể giữa các tầng lớp và chân giá trị đi kèm với phụ nữ, tất cả đều thể hiện một chế độ xã hội có sự tương phản rõ nét với các chế độ xã hội của các đế chế châu Á.
Nếu cần thêm chứng cứ chứng minh cho sự tương phản này, người ta có thể tìm thấy trong nghệ thuật của các dân tộc khác nhau. Điêu khắc gia hay hoạ sỹ Aegea không tự hào trong khi mô tả cảnh tàn sát của các đạo quân hay cảnh vây hãm thành phố mà cảm thấy tự hào trong việc mô tả phong cảnh trăm hoa đua nở, các lễ hội vui tươi, thể hiện nét khỏe, đẹp ở lực sĩ, và những cảnh tương tự về sự tồn tại tự do và hoà bình. Sau cùng, văn minh Aegea có ý nghĩa quan trọng trong tính chất giống với những gì chúng ta thường nghĩ đó là tinh thần hiện đại. Điều này được minh hoạ rõ trong sự chú trọng của người dân đối với sự tiện nghi và giàu có, trong sự yêu thích các thú tiêu khiển, chuộng chủ nghĩa cá nhân, điều thú vị trong đời, và khuyến khích thử nghiệm.
