Georege Washington là tổng thống đầu tiên của nước Mỹ. Trước khi trở thành tổng thống ông cũng là một vị tướng quan trọng trong cuộc chiến giành độc lập của 13 bang thuộc địa, là thành viên chủ trì cuộc họp liên bang để khai sinh ra nước Mỹ, và cũng là người ký tên vào Tuyên ngôn nhân quyền và Hiến pháp của Mỹ. Có thể xem ông là nhân vật quan trọng hàng đầu của lịch sử đất nước này.
Chào tất cả các bạn đến với chuyên mục Lịch sử Anh Mỹ của nhóm dịch thuật Lightway. Học bất kỳ ngôn ngữ nào thì chúng ta cũng phải hiểu văn hóa và lịch sử của dân tộc ấy. Trong chuyên mục này, nhóm sẽ cung cấp các bài viết về văn hoá, lịch sử, và truyền thống của Anh và Mỹ, là hai nước được coi là bản xứ của tiếng Anh, nơi tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức và lâu đời. Và đây là series bài tìm hiểu về các đời tổng thống Mỹ. Chúng ta hãy bắt đầu với vị tổng thống George Washington, vị tổng thống đầu tiên của nước Mỹ, người khai sinh ra đất nước vĩ đại này.
Vị tổng thống bất đắc dĩ
George Washington làm tổng thống từ năm 1789 đến 1797. Nhưng ngoài vai trò tổng thống, ông còn có nhiều cống hiến khác.
Ông sở hữu hàng ngàn hecta đất tại quê nhà Virginia, là một vị tướng quân lỗi lạc, người đã lãnh đạo các xứ thuộc địa bắc Mỹ giành độc lập tự do trước thực dân Anh.
Ông cũng tham gia hội nghị khai sinh Hiến pháp Hoa Kỳ.
Và đối với George Washington, ông cảm thấy cuộc đời mình như vậy là đủ rồi. Ông muốn về hưu, trở về quê nhà an hưởng tuổi già.
Nhưng ông không được toại nguyện. Cử tri không muốn ông thoái ẩn. Họ muốn ông đến New York để làm tổng thống của họ.
Và George Washington, một cách miễn cưỡng, đã chấp nhận trọng trách mới.
Tổng thống George Washington nhận nhiệm sở
Washington được bầu làm tổng thống năm 1789. Lúc đó, nước Mỹ chưa phải là một khối thống nhất như hiện nay. Người Mỹ phân tán thành những cộng đồng thiếu gắn kết với nhau. Họ có gốc gác từ nhiều nước, nhiều tôn giáo, nói nhiều thứ tiếng. Ví dụ, một phần tư dân cư tại bang Pennsylvania thời đó chỉ nói tiếng Đức.
Doug Bradburn là giám đốc tiên khởi của Thư viện Washington, tại Mount Vernon. Ông cho biết rằng khi Washington đến nhận nhiệm sở, nước Mỹ đang “vỡ vụn”.
“The chances that it would even survive werer probably very, very slim” (Cơ hội cho nước Mỹ tồn tại thực rất rất mong manh)
Bradburn giải thích rằng Washington phải thiết lập sự đoàn kết dân tộc và thống nhất chính trị. Nhưng Hiến Pháp không quy định cho tổng thống quyền lực ấy.
Vậy nên George Washington đã nghĩ ra sáng kiến về chức vụ tổng thống.
Ông lập một ban cố vấn – gọi là cabinet – và đặt đồng tiền chính thức của quốc gia. Ông chỉ định sáu Thẩm phán Tối cao, lập Bộ Ngoại Giao, nay có tên gọi là State Department.
Tuy nhiên, Washington nói rằng việc lập các chính sách ngoại giao là việc của tổng thống.
Sử gia Doug Bradburn giải thích rằng Washington đã lập ra chức vụ tổng thống, không phải chỉ như một người cầm đầu (figurehead), nhưng là một người ra quyết định.
Tuy thế, tổng thống George Washington luôn làm theo Hiến pháp.
“He wasn’t just trying to establish an office and then figure out a way to justify it, he was trying to work with his Constitution.” (Ông ấy không chỉ sáng lập ra chức vụ này, mà còn chỉ rõ con đường hợp pháp nó, ông cố gắng tuân theo Hiến pháp)
Thời niên thiếu của George Washington
George Washington sinh năm 1732 tại Virginia. Mất cha năm 11 tuổi, Washington phải tự học đọc, viết và làm toán. Sau đó ông làm đố công cho một chủ đất tại phía tây Virginia.
Sử gia Joseph Ellis nói rằng Washington không học qua trường lớp chính quy nào. Thay vì vào đại học, ông tham gia chiến tranh, làm sĩ quan chỉ huy đánh quân Pháp và quân Ấn.
Kinh nghiệm đó cung cấp một thế giới quan cho Washington. Ellis mô tả vị tổng thống đầu tiên như một “người thực tế”. Ngoài ra, Washington còn là một người “đầy nhiệt huyết” với “những cảm xúc mãnh liệt.” Ông được biết đến là người dễ nổi giận, nhưng chỉ bày tỏ sự nóng giận ấy với một số người.
Washington có phong thái của một nhà lãnh đạo, nhưng ông không cử xử như một người lãnh đạo. Ông cao 1m9, hơn hẳn người bình thường một cái đầu.
Ông rất khỏe, và hào phóng, là một trong những kỵ sĩ tài năng nhất, và vũ công tài hoa nhất của Virginia.
Nhưng ông có một vấn đề: bệnh sâu răng.
Washington là một vĩ nhân trong lòng người Mỹ, ngay cả thời nay người ta vẫn còn nói nhiều về ông.
Trong một giai thoại không có thật, người ta kể ông dùng răng giả bằng gỗ. Tuy nhiên đúng là ông dùng răng giả, chúng được làm một phần từ ngà voi.
Hồi nhỏ, ông bị bắt tội chặt cây dâu của hàng xóm, ông không nhận và nói: “Tôi không thể nói dối.” Nhưng theo sử gia Joseph thì George Washington “nói dối rất nhiều lần.”
Thực ra thì khi Washington trở nên nổi tiếng thì người ta luôn kỳ vọng mọi thứ ông làm đề phải đúng.
Joseph Ellis nói rằng George Washington thừa biết dân chúng luôn luôn soi mói thư từ sách vở của ông để phán xét.
Washington từ một người bình thường đã trở thành vĩ nhân. Ông biết vai trò của mình, và hiểu rõ rằng mọi quốc gia khi kiến lập đều cần phải có những huyền thoại. Vậy nên ông giữ kín mọi chuyện cá nhân, thư từ qua lại giữa ông và vợ đều mang đốt hết.
Tuy thế chúng ta vẫn biết một chút về suy nghĩ của ông thông qua các tài liệu khác. Ông trong những điều ông hối tiếc đó là ông không thể chấm dứt chế độ nô lệ.
Như nhiều điền chủ khác, Washington có nhiều nô lệ, hơn 300 người sống tại tư trang của ông.
Cuối đời, ông phải đối chế độ nô lệ. Trong di chúc, ông ra lệnh cho những người thân tín phải giải phóng những người nô lệ sau khi vợ ông chết.
Di chúc có tính gia đình đó của Washington sớm trở nên hệ trọng hơn mức ông tưởng.
Ba năm sau khi kết thúc nhiệm kỳ thứ hai, Washington ốm nặng. Ông ra ngoài cưỡi ngựa trong một ngày giá lạnh, ẩm ướt. Khi trở về nhà, ông bị cảm và ho.
Hai ngày sau, bệnh trở nặng, và ông qua đời ngày 14/12/1799, chung quanh có vợ, mấy người hầu, và bạn bè, thọ 67 tuổi.
Di sản của Washington
Sử gia Joseph Ellis nó rằng một trong những điều tuyệt vời nhất về Washington đó chính là sự sẵn sàng từ bỏ quyền lực. Cuối Cuộc chiến giành độc lập, tướng Washington trả lại quân hàm. Và khi hết nhiệm kỳ tổng thống, ông lặng lẽ về nhà.
“You could trust Washington with power because he was so conspicuously willing to give it up” (Bạn hoàn toàn có thể tin tưởng Washington khi ông nắm giữ quyền lực, vì ông luôn sẵn lòng từ bỏ nó)
Doug Bradburn nói rằng Washington là nhân vật đúng người đúng thời điểm. Như nhiều sử gia khác nhận định, George Washington là một “vị tổng thống bất đắc dĩ”.
Hay nói cách khác, tổng thống Washington chính là hình mẫu lý tưởng cho cái gọi là self-government – tự chủ. Ông đặt ra những ý tưởng về tự do cho người Mỹ, và chứng minh rằng ngay cả tổng thống cũng phải hoạt động theo luật pháp.
